แกะ :> เครื่องมือเก็บข้าวของภาคใต้ ณ จังหวัดตรัง ใครรู้จักบ้าง???
แกะ :> เครื่องมือเก็บข้าวของภาคใต้ ณ จังหวัดตรัง ใครรู้จักบ้าง???
แกะ :> เครื่องมือเก็บข้าวของภาคใต้
……..เคยมีข้าราชการผู้ใหญ่ คนพื้นเพภาคกลาง มารับหน้าที่ปกครอง มณฑลนครศรีธรรมราช ได้สั่งตีเคียว จำนวน กว่า 500 เล่ม จะนำมาให้ชาวนาภาคใต้ เกี่ยวข้าว แทนการใช้ แกะ เก็บข้าว เผอิญ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทราบเข้า จึงสั่งห้าม เหตุผลทางวัฒนธรรม
.......เราจึงมีแกะ ในเคริ่องมือ เป็นเอกลักษณะ ในการทำนา สืบมา
........ชาวนาภาคกลางเก็บข้าวกับเคียว แต่ภาคใต้บ้านเราในสมัยก่อน ก่อนที่จะมีรถตัดข้าวชาวนาบ้านเราเก็บข้าวกับแกะ ปัจจุบันหาได้ยากมาก มีรถตัดข้าวมาแทน ตัดก็ไม่ใช่เกลี้ยงสู้แกะไม่ได้
.........แต่จากการสอบถามชาวบ้าน ก็จะได้คำตอบว่า การใช้แกะ จะสามารถเลือกรวงข้าวสุกแยกออกจากรวงไม่สุกได้ รอให้สุกวันหลังค่อยมาเก็บเกี่ยว แต่ถ้าใช้เคียวก็จะต้องรวบหมด และต้องตัดทั้งก้านสั้นก้านยาว คละปะปนกันไป แต่แกะเลือกเฉพาะรวงที่ต้องการได้และก้านจะได้ไร่เรี่ยกัน
……..เคยมีข้าราชการผู้ใหญ่ คนพื้นเพภาคกลาง มารับหน้าที่ปกครอง มณฑลนครศรีธรรมราช ได้สั่งตีเคียว จำนวน กว่า 500 เล่ม จะนำมาให้ชาวนาภาคใต้ เกี่ยวข้าว แทนการใช้ แกะ เก็บข้าว เผอิญ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทราบเข้า จึงสั่งห้าม เหตุผลทางวัฒนธรรม
.......เราจึงมีแกะ ในเคริ่องมือ เป็นเอกลักษณะ ในการทำนา สืบมา
........ชาวนาภาคกลางเก็บข้าวกับเคียว แต่ภาคใต้บ้านเราในสมัยก่อน ก่อนที่จะมีรถตัดข้าวชาวนาบ้านเราเก็บข้าวกับแกะ ปัจจุบันหาได้ยากมาก มีรถตัดข้าวมาแทน ตัดก็ไม่ใช่เกลี้ยงสู้แกะไม่ได้
.........แต่จากการสอบถามชาวบ้าน ก็จะได้คำตอบว่า การใช้แกะ จะสามารถเลือกรวงข้าวสุกแยกออกจากรวงไม่สุกได้ รอให้สุกวันหลังค่อยมาเก็บเกี่ยว แต่ถ้าใช้เคียวก็จะต้องรวบหมด และต้องตัดทั้งก้านสั้นก้านยาว คละปะปนกันไป แต่แกะเลือกเฉพาะรวงที่ต้องการได้และก้านจะได้ไร่เรี่ยกัน
......ที่ชาวบ้านเก็บข้าวด้วยแกะ เก็บข้าวที่ละรวง เพราะคนโบราณเลือกเก็บข้าวที่สุกสมบูรณ์ เพราะไม่นิยมขายข้าวเปลือก เก็บไว้กินเอง แล้วข้าวโบราณร่วงยาก จะนวดข้าวก็ต้องนวดกับคน ไม่เหมือนข้าวที่ใช้เคียวเกี่ยว เป็นข้าวร่วงง่าย ไม่ต้องนวดใช้ฟัดเอา
ลักษณะ ของแกะเก็บข้าว
.........เป็นเครื่องมือเก็บข้าวที่ประดิษฐ์ขึ้นอย่างง่ายแต่เต็มไปด้วยคุณค่าในการ ใช้งานรูปร่างคล้าย ๆ เรือ มี ส่วนประกอบสำคัญ ๓ ส่วน ด้วยกันคือ กระดานแกะ ตาแกะ หลอดแกะ หรือด้ามแกะ ตาแกะหรือคมแกะบางถิ่นเรียกว่าตัวแกะ ทำด้วยเหล็กกล้าซึ่งช่างทำแกะนิยมใช้เหล็กสำหรับทำเลื่อยที่เรียกว่า เหล็กคัดเลื่อย ทำเป็นคมคล้ายมีดยาวประมาณ ๕ -๖ เซนติเมตร มีหูแหลม ๆ ๒ ข้าง สำหรับตอกบังกับกระดานแกะ กระดานแกะทำด้วยไม้เนื้อแข็งหรือไม้ชนิดเบา
...........ช่างทำแกะนิยมใช้ไม้ตีนเป็ดหรือไม้แค เพราะไม้ ๒ ชนิดนี้ มีน้ำหนักเบาไม้แคทนทานกว่าแต่หายากกว่าไม้ตีนเป็ด ทำเป็นรูปสามเหลี่ยมคางหมู มีด้ามยาวตอนบนประมาณ ๕-๖ เซนติเมตร มีด้ามยาวตอนล่างประมาณ ๘ -๙ เซนติเมตร กว้างประมาณ ๕ เซนติเมตร ทำเป็นแผ่นหนาประมาณครึ่งเซนติเมตร ส่วนล่างหนากว่าส่วนบนเล็กน้อย ด้ามแกะทำจากไม้ไผ่เรี้ย บางทีเรียกสั้น ๆ ว่า เรี้ย มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๑ เซนติเมตร ยาวประมาณ ๙ -๑๐ เซนติเมตร ที่กึ่งกลางจะเจาะช่องขนาดเท่าความหนาของกระดานแกะ สำหรับผังให้ติดกันแน่น
...........การ เข้าด้ามแกะ นำด้ามแกะที่เจาะช่องเท่ากับความหนาของแกะ มายังกระดานแกะในช่องที่เจาะไว้ โดยให้จุดกึ่งกลางของฐานกระดานอยู่ตรงกลางแนวรูของด้ามแกะใช้เหล็กเจาะ กระดาษแกะใส่ไม้ไผ่ที่เหลาเป็นเส้นเล็ก ๆ เข้าไปในปล้องของไม้ไผ่เรี้ยเพื่อร้อยให้กระดานแกะติดแน่นติดอยู่กับด้ามแกะ
.........เป็นเครื่องมือเก็บข้าวที่ประดิษฐ์ขึ้นอย่างง่ายแต่เต็มไปด้วยคุณค่าในการ ใช้งานรูปร่างคล้าย ๆ เรือ มี ส่วนประกอบสำคัญ ๓ ส่วน ด้วยกันคือ กระดานแกะ ตาแกะ หลอดแกะ หรือด้ามแกะ ตาแกะหรือคมแกะบางถิ่นเรียกว่าตัวแกะ ทำด้วยเหล็กกล้าซึ่งช่างทำแกะนิยมใช้เหล็กสำหรับทำเลื่อยที่เรียกว่า เหล็กคัดเลื่อย ทำเป็นคมคล้ายมีดยาวประมาณ ๕ -๖ เซนติเมตร มีหูแหลม ๆ ๒ ข้าง สำหรับตอกบังกับกระดานแกะ กระดานแกะทำด้วยไม้เนื้อแข็งหรือไม้ชนิดเบา
...........ช่างทำแกะนิยมใช้ไม้ตีนเป็ดหรือไม้แค เพราะไม้ ๒ ชนิดนี้ มีน้ำหนักเบาไม้แคทนทานกว่าแต่หายากกว่าไม้ตีนเป็ด ทำเป็นรูปสามเหลี่ยมคางหมู มีด้ามยาวตอนบนประมาณ ๕-๖ เซนติเมตร มีด้ามยาวตอนล่างประมาณ ๘ -๙ เซนติเมตร กว้างประมาณ ๕ เซนติเมตร ทำเป็นแผ่นหนาประมาณครึ่งเซนติเมตร ส่วนล่างหนากว่าส่วนบนเล็กน้อย ด้ามแกะทำจากไม้ไผ่เรี้ย บางทีเรียกสั้น ๆ ว่า เรี้ย มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๑ เซนติเมตร ยาวประมาณ ๙ -๑๐ เซนติเมตร ที่กึ่งกลางจะเจาะช่องขนาดเท่าความหนาของกระดานแกะ สำหรับผังให้ติดกันแน่น
...........การ เข้าด้ามแกะ นำด้ามแกะที่เจาะช่องเท่ากับความหนาของแกะ มายังกระดานแกะในช่องที่เจาะไว้ โดยให้จุดกึ่งกลางของฐานกระดานอยู่ตรงกลางแนวรูของด้ามแกะใช้เหล็กเจาะ กระดาษแกะใส่ไม้ไผ่ที่เหลาเป็นเส้นเล็ก ๆ เข้าไปในปล้องของไม้ไผ่เรี้ยเพื่อร้อยให้กระดานแกะติดแน่นติดอยู่กับด้ามแกะ
วิธีการใช้ แกะเก็บข้าว
..........เมื่อจะใช้แกะเก็บข้าว เอาแกะใสเข้าในระหว่างนิ้วกลางกับนิ้วนาง แล้วใช้นิ้วชี้กับนิ้วโป้ง จับรวงข้าวมาทาบกับคมแกะใช้คมแกะตัดที่คอรวงข้าว แต่ละรวงไปจนหมดส่วนมืออีกข้าหนึ่งใช้จับรวงข้าวที่จับกับแกะจนเต็มกำมือ วางไว้ในที่แห้ง แล้วเก็บต่อไปจนกระทั่งเต็มอีกกำมือหนึ่ง ก็เอามารวมกันตัดต้นข้าวที่เก็บแล้วมาผูกรวงข้าวให้แน่นทำเป็นเลียงข้าว เพื่อนำไปเก็บไว้ในลอมข้าวต่อไป
ประโยชน์ แกะเก็บข้าว
…….- ใช้เป็นเครื่องมือในการเก็บข้าวได้ละเอียดกว่าเม็ดข้าวไม่ร่วงหล่น
…….- การเก็บกับแกะสามารถผูกรวงข้าวได้เป็นเลียงจัดเก็บในลอมข้าวได้ง่ายและได้นาน
CR https://www.facebook.com/groups/721466051201182/
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น